Lęgi

Z reguły określa się, że dobra wilgotność podczas lęgów to powyżej 50%. Amadyny to ptaki żyjące na sawannie i w suchych lasach sawannowych - stąd też od dawna powtarza się, że na co dzień (w okresach "spoczynkowych") nie potrzebują większej wilgotności powietrza. 40-60% to "widełki", w których nie tylko ludzie czują się najlepiej ale też przy okazji są to dobre warunki dla amadyn. U mnie w mieszkaniu panują właśnie takie warunki (40-50% zimą przy ogrzewaniu i około 60% latem) i różnic w lęgach czy zachowaniu ptaków między tymi okresami nie zauważyłem. Tak że większych przeciwwskazań do wyższej wilgotności nie ma - aczkolwiek bodaj Sarah Pryke ostrzegała swego czasu, że to w żaden sposób nie wpłynie na lęgi, ale za to podwyższy ryzyko namnażania się bakterii czy pasożytów - bo te lubią ciepło i wilgoć.

Przy okazji - w warunkach naturalnych amadyny żyją na obszarach, na których wilgotność powietrza wynosi (zależnie od regionu) średnio 25-35% w porze suchej, a w okresie lęgowym waha się w granicach 35-55%.

Normalna sprawa zależna od konkretnej pary, dostępności materiałów, kształtu samej budki (moje ptaki najbardziej wysilają się przy okrągłych budkach z łupiny kokosa - tam faktycznie układają dość zgrabne gniazda) i potrzeb. Dzieje się tak również w naturze - swego czasu badacze zaobserwowali parę, która zajęła dziuplę powstałą po obecności termitów i tam ptaki w ogóle nie zbudowały gniazda - uznały, że spróchniałe, miękkie podłoże im wystarczy. Tak więc nie ma się czym przejmować i zostawić ocenę sytuacji ptakom - zrobią takie gniazdo, jakie uznają za wystarczające, a my musimy tylko dostarczyć materiał.

W warunkach naturalnych - tak, to prawda. Amadyny w naturze mają za mało odpowiednich dziupli (przez to bez ingerencji człowieka do lęgów na danym terenie przystępuje na przykład max 40% par w sezonie), stąd też ochotnicy rozwieszają dla nich budki lęgowe. Początkowo skutek był mizerny i dopiero grupa dr. Sarah Pryke odkryła, że amadyny preferują specyficzny rodzaj dziupli - najlepiej z długim wejściem/tunelem, lubią jak w gnieździe jest naprawdę ciemno. Stąd zaczęto dla nich rozwieszać budki z takimi "przedsionkami" i liczebność lęgów na tych terenach wzrosła do 80% par na sezon. Poniżej zdjęcie dr. Pryke pokazujące testową budkę właśnie z takim tunelem. Z kolei w hodowli amadyny wybredne nie są - i tak jak napisałem wyżej we wpisie - złożą jajka niemal w każdej budce.

Inkubacja trwa 13-15 dni. ALE - niektórzy hodowcy podają czas albo od zniesienia pierwszego jaja, albo od ostatniego gdy zaczyna się wysiadywanie (to może być np. 4 ale i 6 jajo) i gdy samica wysiaduje też w nocy - stąd pojawiają się różnice na różnych stronach ;) Dlatego też podałem powyżej, że wysiadywanie to około 2 tygodnie.

Wysiadywanie zaczyna się zwykle po zniesieniu połowy lęgu - czyli np. po trzecim jajku - a na noc w budce samica zostaje jak zniesie ostatnie, jej zdaniem, jajko. Czyli na przykład po zniesieniu 6 jajek (może być mniej, czasem nieco więcej). Przez te pierwsze dni jajkom nic nie będzie, to całkiem naturalna kolej rzeczy.

Pytanie z reguły zawiera domyślne: "kiedy panikować?" ;) Na panikę w tej kwestii mamy jakieś 1-2 dni. Po wykluciu się malucha wchłania się u niego jeszcze woreczek żółtkowy i tym organizm pisklaka może się żywić właśnie przez jeszcze dzień czy dwa - to, że rodzice nie karmią go od razu nie jest niczym dziwnym i jeszcze nie panikujemy. Jeśli zaś po tym czasie rodzicie nie podejmują karmienia, to żeby uratować malucha trzeba go będzie karmić ręcznie, bo zakładam, że przeciętny właściciel ptaszków nie ma w odwodzie "mamek" w postaci mewek japońskich.

To też naturalna kolej rzeczy - przychodzi moment gdy pisklaki zostają na noc same w budce - i nie ma powodów do niepokoju z tego powodu.

Teoretycznie zaraz po tym jak samodzielnie zaczną pobierać pokarm i przestaną ich dokarmiać poza budką rodzice. W praktyce polecałbym zostawić je znacznie dłużej - to od rodziców nauczą się pobierania różnych pokarmów i przejmą od nich wzorce zachowań - takie młode nie będą potem "wybrednymi amadynami" czy też nadmiernie płochliwymi itd. 

To jest akurat ciekawa sprawa. Otóż o płci pisklaka decyduje organizm matki. Przeprowadzono swego czasu badanie (dr. Sarah Pyrke), w którym powiązano dwie kwestie:

• dobór naturalny
• warunki żywieniowe

​W tym pierwszym przypadku dla samiczek najlepszym partnerem jest ten o takim samym kolorze główki - takiego właśnie wybiorą o ile ów wybór mają. Gdy samiczka jest przekonana, że ma odpowiedniego, silnego partnera to lęg jest zrównoważony (po połowie samczyków i samiczek) lub wykluwa się więcej samiczek. Sarah Pyrke zrobiła prosty test przemalowując główki samców - i samiczki w ten sposób dawały się "oszukać" co powodowało efekt w postaci zrównoważonego lęgu (mimo, że teoretycznie samce były "nieodpowiednie"). Przy doborze "gorszym" według samicy wykluje się więcej samców. To samo dotyczy warunków żywieniowych: gorsze = więcej samców, bogatszy pokarm = zrównoważony lęg lub więcej samic. Skąd to się bierze? Otóż konkluzja badania była taka, że samice potrzebują znacznie lepszych warunków (pokarmowych i środowiskowych) żeby przeżyć, samce zaś są silniejsze. Instynktownie więc samiczka wydaje potomstwo takie, które ma większe szanse na przetrwanie - i gdy sądzi, ze ma słabszego partnera lub ma skąpy dostęp do wartościowego pożywienia, to wydaje więcej samców (lub same samce) w lęgu - jako te, które mają większe szanse na przetrwanie.

Co prawda hodowcy-janusze się przed tym bronią ("co mi tu jakiś naukowiec z Australii bedzie mówił jak u mnie w szopie amadyny lęgną się inaczej" - nie żartuję takie komentarze można znaleźć) ale generalnie można to przenieść na warunki hodowlane - jeśli lęgną się same samce to warto się przyjrzeć na przykład karmie - czy aby na pewno jest tak dobra jak myśli hodowca - oraz doborze pary (tu akurat może być różnie zależnie od mutacji).

Zwykle przyjmuje się, że 12 miesięczne amadyny są gotowe do lęgów. Osobiście uważam, że o ile w przypadku samców to może być odpowiedni wiek, o tyle samice powinny być starsze - 18 miesięcy to bezpieczny moment na lęgi. Czyli po "dorosłym pierzeniu" (a więc nie z szarych piórek na kolorowe tylko następnym). Niestety kiepscy hodowcy o tym nie informują, bo chcą jak najszybciej sprzedać zwierzaki - poniżej dwa przykłady jakie niedawno dostałem w rozmowach mailowych.

Pierwszy - dostałem pytanie co sądzę o ptakach z ogłoszenia - a tytuł ogłoszenia brzmiał: "Sprzedam parki amadyn z 2021 roku, gotowe do lęgów". Nawet nie spojrzałem na te zdjęcia i odradziłem zakup - jak to piszę mamy listopad 2021 roku i jesli parki są z tego samego roku to nie są gotowe do lęgów - i takiego hodowcę odradzam.

Drugi - pewien pan kupił parkę amadyn i wysłał mi mail z pytaniem dlaczego samiczka wydaje bardzo nieprzyjemne dźwięki, które uprzykrzają wszystkim życie - a miały to być "ciche, spokojne ptaki". Okazało się, ze hodowca sprzedał zaledwie siedmiomiesięczną "parę" tuż po wypierzeniu - na dodatek dobraną losowo. W takiej sytuacji może dojść do różnych nieprzyjemnych zdarzeń - zbyt młoda samiczka będzie żyła w stresie stymulowana przerz samca (stąd te skrzeczące dźwieki), a jeśli będzie chciała złożyć jajka, to może być fatalne w skutkach w tym wieku (może dojść do zaparcia, ogólnego osłabienia systemu immunologicznego, problemu z piórami, a nawet do śmierci ptaka).

Na marginesie - proszę mi nie wysyłać takich pytań (a dostaję ich dużo i często nie mam kiedy odpowiedzieć) i kierować je do hodowcy od którego zakupiono ptaki lub od którego chcemy je zakupić .

Instynkt ptasi nakazuje dość racjonalne rozwiązania. Gdy pokarm nie jest na tyle "bogaty" jak powinien, lub jest go mało, to uruchamiają się odruchy przetrwania - czasami więc ptaki dochodzą do wniosku, że nie wykarmią tylu młodych mając kiepski pokarm i wyrzucają jedno lub kilka z gniazda.

Czasami w takiej sytuacji przestają karmić wszystkie i porzucają gniazdo.

Inną przyczyną może być stres - na przykład częste zaglądanie do gniazda - lub każde inne wydarzenia, które spowodują, że ptaki w budce przestają czuć się bezpiecznie.

Czasami pisklę może wypaść przypadkiem - jeśli na przykład wyściółki jest tak dużo, że sięga do otworu wlotowego, albo młode zaczepi się przypadkowo pazurka wylatującego rodzica - gdy znajdujemy pisklę poza budką najpierw należy więc wsadzić je z powrotem i liczyć na to, że rodzice się nim zajmą.

A czasami młode są wyrzucane z innych - nieznanych powodów i można tylko domyślać się dlaczego rodzice chcą w ten sposób regulować swój lęg.

Wspomniałem już w artykule "Mity i fakty" o tym jak się rzecz ma w naturze. W hodowli po lęgach samiczka jest osłabiona - a samczyk prawie wcale więc może ją stymulować do kolejnych lęgów - a to może się skończyć dla samicy źle - ponieważ potrzebuje ona teraz odpoczynku i regeneracji. Często więc po usamodzielnieniu młodych hodowcy rozsadzają ptaki do osobnych klatek żeby nie przeciążać samiczki kolejnymi lęgami. Rzecz w tym, że ta ewentualna stymulacja samicy przez samca to nie jest reguła - wynika ze zbyt bogatej karmy po okresie lęgowym, nie wyjęciu budki (która też stymuluje do godów) i słabości samicy (jeśli jest wystarczająco silna to często odpędzi samca i jest spokój). Tak więc od obserwacji hodowcy oraz jego postępowania po lęgach zależy jak się sprawa rozwinie i czy ptaki trzeba będzie rozdzielić czy nie.

Mniej więcej dwa tygodnie po odseparowaniu młodych należy przejść na suchą karmę podstawową, ograniczając dodatki białkowe do zera - nie chcemy bowiem żeby ptaki przystępowały do następnych lęgów - muszą się zregenerować. Czasem dodatkowo trzeba odsadzić samice od samców jak wspomniałem powyżej. Jeśli chesz - możesz kupić ptakom tzw. karmę spoczynkową na ten okres.